Geplaatst op 23-09-2024 in Nieuws.
Warme zorg in de laatste levensfase.
Liesbeth: “Muziek brengt rust en troost”
Als mensen weten dat ze gaan sterven, gaan ze nog een hele weg. In Hospice De Regenboog kan dat in alle rust, waarbij er veel oog is voor de behoefte van iedere gast. Liesbeth Dercksen komt wekelijks met haar harp om muziek te maken voor en met gasten. “Het is net alsof ik een rauwe wond heb, en jij doet er zalf op.”
Muziek doet veel met mensen. Muziek ontspant en verlicht pijn. Muziek troost en haalt herinneringen naar boven. “Juist ook in de laatste fase van het leven kan muziek van grote waarde zijn”, vertelt Liesbeth Dercksen. De muziektherapeut maakt elke vrijdag een ronde langs de kamers in Hospice De Regenboog. “Ik speel op mijn harp of zing voor de gasten. Met mijn muziek haal ik hen even uit de situatie waarin ze zich bevinden.” De klank van muziek doet fysiek iets, zo weet Liesbeth uit onderzoek en jarenlange werkervaring. “Muziek kan helpen om heftige emoties, een hoge hartslag of snelle ademhaling tot rust te brengen. En ook om minder pijn te voelen of minder benauwd te zijn.”
Waardevol
Liesbeths enige doel is met haar muziek iets te brengen wat op dat moment voor de gast weldadig is. “Ik weet van tevoren nooit wat ik precies ga doen. Vaak speel en zing ik. Ik breng mijn Keltische harp en een schootharp mee, en soms ook klankschalen en een Ocean drum. Het hospice heeft een piano in de huiskamer, die naar de kamer van de gast gereden kan worden. Soms vinden mensen het ook fijn om samen naar bestaande muziek te luisteren. Verder heb ik regelmatig boeiende gesprekken over wat muziek voor mensen betekent of denk ik mee over de muziek bij hun uitvaart. Het is allemaal even waardevol.” Af en toe speelt Liesbeth ook samen met een gast of een naaste. En heeft iemand geen zin (meer) in muziek? Dan is dat natuurlijk ook helemaal prima. “Ik ben er voor de gast, niet andersom.”
Zalf op de wond
Liesbeth speelt veel muziek die speciaal gecomponeerd is voor muziektherapie in de hospicezorg. Ze heeft ook altijd de Psalmen en de bundel van Joh. De Heer bij zich, want daar is veel vraag naar. “Het zijn liederen die veel ouderen goed kennen en waar ze troost uit putten.” Liesbeth ziet mensen tot rust komen en naar binnen keren als ze muziek maakt, weggezonken in mooie herinneringen of gedachten. Andere keren openen gasten zich juist; twinkelt er weer leven in hun ogen, komen er verhalen. “Mensen geven vaak aan dat de atmosfeer verandert, dat ze zich beter voelen. Niet zozeer in gezondheid, maar in gemoedstoestand. Ik zal nooit vergeten hoe een vrouw het verwoorde. Ze had heel rustig liggen luisteren naar de harp en zei daarna: ‘Het is net alsof ik een rauwe wond heb, en jij doet er zalf en een pleister op.’ Dat vond ik zo mooi.”
Ook voor naasten is het waardevol. Liesbeth: “Laatst had een gast geen behoefte aan muziek, maar ik zag bij zijn vrouw dat de emoties hoog zaten. Ik vroeg of ze het fijn zou vinden als ik voor háár iets speelde. Terwijl ze in de huiskamer naar haar lievelingspsalm luisterde, stroomden de tranen over haar wangen. Later, na het sterven van haar man, hoorde ik van de verpleegkundige dat dit moment haar veel goed had gedaan.”
Een hele weg
In Liesbeths leven heeft muziek altijd een grote rol gespeeld. Vroeger werkte ze als muziektherapeut in de verstandelijk gehandicaptenzorg, daarna was ze jarenlang kerkmusicus. Een paar jaar geleden besloot ze een andere weg in te slaan. “In mijn omgeving heb ik veel sterven meegemaakt. Mensen gaan nog een hele weg als ze weten dat ze gaan sterven. Het is zo waardevol als dat in alle rust kan, met de focus op de best mogelijke kwaliteit van leven. Hier in het hospice gebeurt dat. Naast dat er medisch heel goed voor gasten wordt gezorgd, is er ook oog voor andere delen van die mens. Dat vind ik erg mooi. Ik ben blij dat ik daar iets aan mag bijdragen.”
Het hospice als laatste thuis. Ester: “Deze plek ademt rust en liefde”
Net als geboren worden, is sterven kwetsbaar. Hospice de Regenboog in Nunspeet biedt mensen in dit proces een warm laatste thuis, vanuit persoonlijke zorg en liefdevolle nabijheid. Ester Spelbos verzorgt er de handen en nagels van gasten. “Ik verlies al zoveel. Wat fijn dat ik dit stukje mag behouden.”
Gasten in Hospice De Regenboog zijn een laatste keer verhuisd om te gaan sterven. Toch staat alles in en om het huis in het teken van leven. “Nog leven toevoegen aan de dagen, dat staat centraal”, vertelt Ester Spelbos. “Alles draait om de gast en om niets anders.” Zo ook haar dienstverlening. Ester komt tweewekelijks bij De Regenboog om de handen en nagels van gasten te verzorgen: van masseren tot insmeren, van vijlen tot polijsten. Ze biedt daarmee een vorm van ‘complementaire zorg’: zorg die de lichamelijke, geestelijke, emotionele én sociale behoeften omvat. “Wat het brengt, is vooral een stuk rust. In de aanraking ontspannen mensen volledig.”
Rood-wit-blauw
Haar werk gaat over verbinding en affectie, vertelt Ester. Wie is die ander, waar heeft hij of zij behoefte aan? Soms vallen mensen tijdens de behandeling in slaap. Soms vertellen ze over hun leven. Weer andere keren wordt er gegrapt en gelachen, zoals toen een meneer zijn nagels rood-wit-blauw liet lakken voor een voetbalwedstrijd tijdens het EK. “Ik ben er voor de gast en sluit aan bij wat er op dat moment is en leeft”, vertelt Ester. Haar werk is ondersteunend en aanvullend op de professionele zorg in het hospice. Ze overlegt voor elke ronde dan ook eerst met de verpleegkundigen. “Soms heeft een gast bijvoorbeeld een slechte nacht gehad en is het fijn als ik daar eerst heenga zodat hij toch ontspannen de dag kan starten. We doen alles in nauw overleg.”
Kwaliteit van leven
De hand- en nagelverzorging is natuurlijk volledig vrijblijvend, maar de gasten die ervoor kiezen, ervaren het als heel prettig. “Laatst nog vertelde een meneer dat hij zich rijk voelde; hij had zo’n behandeling nog nooit gehad. En een mevrouw die juist gewend was goed verzorgde handen te hebben, zei: ‘Ik verlies al zoveel. Wat fijn dat ik dit stukje mag behouden.’” Esters dienstverlening is één van de vele dingen die Hospice De Regenboog biedt om mensen nog zoveel mogelijk kwaliteit van leven te bieden. Alle grote en kleine dingen die bijdragen aan het beleven van een fijne dag, zijn welkom en waardevol. “Dat maakt het hospice een prachtige plek”, vindt Ester. “Het is echt een warm bad. Alles in het hospice ademt rust, liefde en zorg. Ik merk elke keer weer dat gasten daar heel dankbaar voor zijn.”
Gewoon familie zijn
In haar persoonlijke leven heeft Ester het proces rond sterven van dichtbij meegemaakt. Ze was nauw betrokken bij het ziekteproces van haar broer en mantelzorger voor haar moeder, die beiden zijn overleden. “Ik zorgde met alle liefde voor mijn moeder, maar tegelijk was het ook veel. Soms lukte het niet meer om gewoon dochter te zijn, tussen al het zorgen en regelen door. In het hospice kan dat juist als nergens anders. Verpleegkundigen en vrijwilligers bieden 24 uur per dag de beste zorg. Dus als familie kan je gewoon familie zijn.” Ester hoopt van harte dat meer mensen van het hospice horen en deze optie meenemen in hun overwegingen. “Het laatste stukje van het leven is zo belangrijk, je kunt het maar één keer doen. Ik raad iedereen aan: ga gewoon eens bij Hospice de Regenboog kijken. Ik snap dat het zwaar voelt, maar dat is het niet. Het is een plek waar wordt gezorgd, gehuild, gelachen. Waar wordt teruggeblikt en het leven wordt gevierd. Waar gebak wordt gegeten en muziek wordt gemaakt. Een prachtig laatste thuis.”